Raki prowadzą nocny tryb życia. Dzień spędzają w ukryciu w wykopanych przez siebie norkach, pod korzeniami drzew lub innymi naturalnymi zagłębieniami. W ten sposób chronią się przed drapieżnymi rybami – przede wszystkim okoniem pospolitym i węgorzem europejskim. Najwięcej raków pada ofiarą tych ryb w okresie linienia, kiedy to przez około dwa dni pozbawione twardej skorupy są całkowicie bezbronne. Duże okonie potrafią poradzić sobie nawet z twardym pancerzem szczególnie u mniejszych raków. Dopiero wieczorem opuszczają swoją kryjówkę i wyruszają na żer, przy czym najbardziej im odpowiada ciepła i pochmurna noc. Głębokość na jakiej przebywają zależy od temperatury wody. Na niewielkich głębokościach bytują wiosną i latem, a żerują na płyciznach. Kiedy nadejdą jesienne chłody schodzą w niższe partie wód jednocześnie mniej jedząc. W zimie nie pobierają pokarmu wcale.

Okres godowy trwa od połowy października do połowy listopada i związany jest z jesiennym zejściem raków na większe głębokości. Samice dojrzewają płciowo w 3 roku życia, a samce o rok później. Mają wtedy ok. 8 cm długości. Samiec, gdy znajdzie samicę, to przewraca ją na grzbiet w taki sposób, że czasami traci ona odnóże pochwycone jego szczypcami. Unieruchomiona samica jest dociskana do dna i zaczyna się parzenie, czyli przenoszenie na podbrzusze oraz podogonie samicy płynu nasiennego, zapładniającego jaja samicy. Czynność ta może trwać nawet 10 godzin. Zapłodnienie następuje po kilku lub kilkunastu dniach. Po ok. 6 miesiącach czyli na wiosnę ze zniesionych wcześniej na odwłok zapłodnionych jajeczek lęgną się larwy, które przekształcą się w raczki. Jednorazowo samica składa od 60 do 200 jaj. W pierwszym okresie życia raczki żywią się resztkami żółtka z okresu embrionalnego. Po upływie 8-10 dni raczki przechodzą pierwsze linienie, a po dwóch tygodniach drugie i wtedy przybierają postać dorosłych osobników. W pierwszym roku życia przechodzą około 8 linień, w drugim 5, a w trzecim 2.

Rak błotny, rak stawowy, długoszczypcowy, krawiec (Astacus (Pontastacus) leptodactylus) – jeden z występujących w Polsce raków, skorupiak z rzędu dziesięcionogów. Początkowo zamieszkiwał tereny Morza Czarnego i Kaspijskiego, później powiększał swój zasięg w kierunku zachodnim. W XIX wieku zasiedlano nim wody Europy Środkowej. Było to spowodowane epidemią choroby zwanej dżumą raczą, która powodowała masowe śnięcie pospolitego wówczas w Polsce raka szlachetnego. Uważano wówczas mylnie, że rak błotny jest odporny na tę chorobę. Obecnie jest uznawany za gatunek rodzimy. Rak błotny ma podobną budowę do raka szlachetnego. Różni się przede wszystkim budową szczypiec, które są u niego dłuższe i węższe, a od spodu biało żółte. Ma też mniej twardy pancerz, a karapaks pokryty jest drobnymi kolcami. Dorasta nawet do 30 cm, zwykle osiąga wielkość 15 cm.

Rak szlachetny, rak rzeczny, szerokoszczypcowy, szewc (Astacus astacus) – gatunek słodkowodnego skorupiaka z rzędu dziesięcionogów. Określany czasem jako "barometr czystości wody", gdyż jest on bioindykatorem czystości wód. Jeszcze sto lat temu nasze wody były pełne raków szlachetnych oraz raków błotnych (Astacus leptodactylus), który jest przybyszem z terenu Morza Czarnego. W XIX wieku przywleczono z Ameryki Północnej śmiertelną dla raków europejskich chorobę zwaną raczą dżumą, a potem jeszcze uodpornionego na nią amerykańskiego raka pręgowatego, który lepiej znosząc zanieczyszczenie i niedotlenienie wody zaczął wypierać raka szlachetnego z wielu obszarów. Ciało pokryte twardym pancerzem podzielone na głowotułów i odwłok. Od strony głowy znajduje się dziobopodobne rostrum, po jego bokach rozmieszczone są oczy na swoistych słupkach mogące niezależnie od siebie obserwować otoczenie. Szczypce są krótkie i grube nie zwierające się szczelnie od spodu czerwonawe. Występuje zjawisko autotomii. Oddychają za pomocą pierzastych skrzeli znajdujących się w jamie skrzelowej z obu stron pod pancerzem tułowia. Na linii łączącej głowę z tułowiem znajduje się poprzeczny rowek zwany bruzdą karkową. W części tułowiowej znajdują się biegnące wzdłuż osi symetrii ciała dwie łukowato wygięte bruzdy skrzelowe. Ostatnią częścią jest odwłok (ogon, szyjka) składający się z 7 segmentów. Końcowy segment – telson – nazywany niefachowo płetwą jest inny od 6 pozostałych. Ma wachlarzowaty kształt i składa się z 5 płytek. Całkowitą długość raka mierzy się od wierzchołka rostrum do końca telsona. Dorasta do 20 cm długości.